WARSZTATY LIRNICZE, SPOTKANIE Z PIEŚNIĄ DZIADOWSKĄ
3-6. października 2013
Strzelewo k/ Nowogardu
W ramach cyklu "Wokół Tradycji 2013" Teatr KANA organizuje w Ośrodku Poszukiwań Twórczych w Strzelewie k. Nowogardu cykl 4 dniowych stacjonarnych warsztatów gry na lirze korbowej oraz pieśni z tradycji wędrownych lirników zwanych dziadami. Na repertuar pieśni dziadowskich składają się stare tradycje muzyczne i epickie, praktykowane i rozpowszechniane przez wędrownych muzykantów i opowiadaczy.
Wędrujący po terenach dawnej Rzeczypospolitej dziadowie śpiewali pieśni o świętych, o cudownych objawieniach, o końcu świata i Sądzie Ostatecznym, o śmierci i pośmiertnej wędrówce dusz, a także historie oparte na wątkach biblijnych i apokryficznych oraz powieści o rozmaitych tragicznych zdarzeniach (wojnach, pożarach, epidemiach, morderstwach itp.). Bogaty i zróżnicowany repertuar pieśniowy dziadów charakteryzował się tym, iż funkcjonujące w nim teksty posiadały swoistą wymowę religijną. W obrazowy sposób ukazywały ogólnoludzkie prawdy, jednocześnie przypominając o wynikających z nich zasadach moralnych. Rozważania te - jak szlachetny kruszec - szlifowane przez setki lat na bezdrożach Europy, nabrały wyrazistej i pięknej formy, do dzisiejszego dnia zadziwiającej kunsztem i bogactwem wyobraźni.
Instrument dziadowski - lira korbowa, to rodzaj mechanicznej fideli, w której poruszane za pomocą korby koło pełni rolę "wiecznego smyczka". Struny melodyczne są skracane za pomocą tangentów a melodii towarzyszy dźwięk strun burdonowych. Instrument ten w swojej długiej historii wiązał się z różnymi rodzajami muzyki, służył różnym stanom i warstwom społecznym. W średniowieczu wykorzystywany był zarówno w religijnej polifonii, jak i świeckiej monodii. Towarzyszył twórczości epickiej i lirycznym pieśniom prowansalskich trubadurów i żonglerów. Pod koniec średniowiecza lira zaczęła opuszczać mury klasztorów, kościołów i uniwersytetów. Wzrastać zaczęła jej rola w muzyce świeckiej, zwłaszcza tanecznej. Była instrumentem minstreli, żebraków i ślepców. W XVII w. fukcjonowała już jako instrument przede wszystkim ludowy, jednak arkadyjskie idee, XVIII-wieczna moda na wiejskie, pastoralne nastroje spowodowała zainteresowanie lirą również w kręgach dworskich.
(źródło: materiały własne Jacka Hałasa oraz "Z DZIEJÓW PRAKTYKI LIRNICZEJ NA ZIEMIACH RZECZPOSPOLITEJ - Zbigniew Jerzy Przerembski")
Formuła projektu stanowiącego nieformalną szkołę tradycji, zakłada zarówno naukę techniki gry na instrumencie, pieśni dziadowskich jak i zwyczajów funkcji i roli jakie pełniła ta grupa w środowisku wiejskim. Warsztaty poprowadzą doświadczeniu muzycy, znawcy tradycji ludowej: Barbara Wilińska oraz Jacek Hałas. Ważnym aspektem warsztatów będą spotkania z lokalną społecznością, (m. in. śpiewaczką ludową p. Józefą Jurek), od której będziemy się starali pozyskać część niewykonywanego od 12 lat repertuaru wywodzącego się z tradycji dziadowskiej. Będzie to kontynuacja działań rozpoczętych w 2012 roku. Dodatkowym elementem warsztatów będzie spotkanie z technikami tkackimi, które zaprezentuje Ewa Orzechowska ze wsi Baranowo na Kaszubach.
